O conto da serea

Se pousamos a mirada nos autores clásicos da nosa cultura, aí temos – por comezar outra vez por el – a Castelao, que como non lle gustaba a bandeira oficial galega con motivos relixiosos, foi quen de idear outro cunha serea, a fouce e a estrela, baixo o coñecido lema: “denantes mortos que escravos”, representando a liberdade.

Posiblemente, a inspiración sexa a mesma que na heráldica galega, ou que no caso do ferrolán Gonzalo Torrente Ballester e o seu relato: “El cuento de la sirena”. Esta novela curta narra a historia da familia dos Mariños (unha lenda que entronca co nobiliario do conde de Barcelos, fillo do rei portugués Don Dinis), cuxos descendentes – se tiñan os ollos azuis e escamas – eran arrebatados para vivir coa serea. Así de xeito natural, únense dúas historias: a de Galicia con Portugal e dáse continuidade á lenda da Odisea. Seguindo este último fío Alvaro Cunqueiro publicará antes, en 1960, “Las mocedades de Ulises”.

Á marxe do idioma usado por cada quen, é evidente que beben nunha fonte cultural común. Iso non desmerece, por exemplo, as influencias cervantinas de Torrente. Simplemente, porque unhas non substitúen ás outras, senón que vanse fusionando para ser reinterpretadas.

https://diariodeferrol.elidealgallego.com/articulo/opinion/conto-da-serea-5421743

Un mundo de palabras

E se fora certo que escribimos porque non nos gusta o mundo e buscamos un xeito de transformar a realidade? Iso é o que din da literatura, cuestión que tamén está na orixe do propio xornalismo. Incluso, moito antes de inventarse a escritura, pintábamos historias nas cavernas. Saramago así o cría.

Teño a frustración de non saber das conversas deste co ferrolán Gonzalo Torrente Ballester. Na obra do Nobel portugués, “O ano da morte de Ricardo Leis” acaba coa frase “aquí onde o mar acabou e a terra espera”. Esta podería ser perfectamente unha referencia á nosa cidade.

A virtude da literatura está na súa capacidade de transformar os lugares e ás persoas comúns en personaxes literarios. Así, dicía José Saramago, en referencia ao seu avó, que o home máis sabio que el tivera coñecido non sabía ler nin escribir. Pero el e todas as persoas reais que tiña coñecido eran os seus mestres de vida.

A lectura transforma o noso mundo interior, fainos libres. Talvez por iso siga sendo estraño levar un libro ou un xornal nas mans, convertendo este simple acto nun feito revolucionario. Son dos que, igual que o portugués, pensa que ademais das conversas das mulleres, son os soños os que sosteñen ao mundo na súa órbita.

https://www.diariodeferrol.com/articulo/opinion/mundo-palabras-5102508

Jorge Luis Borges

Hai en min a crenza de que o escritor arxentino Jorge Luis Borges podería ser un cidadán máis de Ferrol. Seguro que polas súas ascendencias militar e literaria, crioula e anglosaxoa, moveríase moi ben dentro da vida social da cidade. De feito, non se me fai difícil imaxinarlle en algún faladoiro con Gonzalo Torrente Ballester.

Como todos, Borges ten moitos prismas e é produto das súas contradicións e do seu tempo. Foi quen de denunciar as simpatías fascistas de Perón. Defender a súa idea da cultura occidental como alter ego antidogmático do xudeu, cuestión esta que levouno ao recoñecemento de Israel, aínda que hoxe non sei cal sería a súa posición ante a diáspora palestina e a “expulsión final” decretada por Netanyahu.

Mais, o que atrae a miña atención está no seu fetichismo arredor dos libros e, sen ser crente, porque tiña unha especial devoción pola Biblia e a Kábala. Borges insiste en que a innovación vén da lectura dos vellos textos. Que os libros son obxectos sagrados, que grazas á secularización da escritura a literatura é o eixo da creación humana. De aí os varios niveis de lectura que ten cada obra, de aí a Kábala e o aleph (a primeira letra do vocabulario semita, da Torá e do nome de Deus).

https://www.diariodeferrol.com/articulo/opinion/jorge-luis-borges-4989730