Dostoievski en Ferrol

Pasar por Pessoa é o que ten. A case obriga de saír cun libro, por moi pequeno (en tamaño) que este poida parecer. Así chegou ás miñas mans outro de Fiodor Dostoievski con dous relatos: “Novela en nove cartas” e “O grande inquisidor”.

Teño, non sei até que punto lenda urbana, a idea da existencia dunha biblioteca itinerante, que a principios do século pasado, existía nos estaleiros de Ferrol. Dicíanme que grazas a iso, os traballadores do naval de entón coñecían aos escritores clásicos, tanto franceses como rusos. O certo que ben preto, chegando case a Amboage, tiña sede o Círculo Obreiro de Cultura con máis de nove mil volumes na súa biblioteca. Esta destruída inmediatamente polos integristas católicos e falanxistas en 1936.

Tamén, hai quen contoume que, nos tempos da ditadura, de xeito clandestino seguía a circular outra biblioteca no estaleiro da antiga Bazán. Si, as letras entraban con sangue, mais ao mesmo tempo sementaban ventos de liberdade e subversión.

Con estes vimbios son normais as achegas da cidade do mar á historia grande do país. A existencia dunha clase traballadora ilustrada e cunha forte aprendizaxe nos máis variados oficios, explican unha parte esencial do ser ferrolán.

https://www.diariodeferrol.com/articulo/opinion/dostoievski-ferrol-4900965

Rosa Aneiros

Este sábado, ás dezaoito trinta, estará na Praza da Constitución. Presentando a súa nova novela “A noite das cebolas”, dentro do feixe de actividades da Feira do Libro. Recoñezo que máis de xéneros literarios son de autoras e autores. Por iso agradezo a oportunidade que Ferrol vai ter de escoitar, a esta autora de Meirás afincada en Santiago.

A miña primeira achega a esta escritora foi con “Resistencia”, editada por Xerais, hai máis de vinte anos. En algún sitio lin que para documentarse sobre como era a vida no Portugal da ditadura fascista e da resistencia, ela decidiu chamar á sede central do PCP para procurar unha entrevista co histórico Alvaro Cunhal. E tras unha conversa con quen directamente descolgou o teléfono e ser interrogada sobre o que pretendía, atopou que xa estaba a falar con el. Toda unha lenda respondendo a unha simple chamada feita desde Galicia.

Cos anos acabei visitando a prisión de Peniche, convertida nun memorial a prol dos dereitos humanos. Alí puiden ver onde pasaron cárcere tanto Cunhal como o socialista Mario Soares. Ambos tiveron un papel destacado na historia democrática dun Portugal, que estes días celebra a súa festa nacional: a revolución de abril dos caraveis.

https://www.diariodeferrol.com/articulo/opinion/rosa-aneiros-4799058

Vai de libros

Un sempre pregúntase se realmente hai un lector para cada obra ou, máis ben, se cada libro convértese en moitos, simplemente pola pegada que pode deixar en cada persoa, sen que debamos asumir recibir a mesma influencia. Un libro reflicte o universo socio-cultural e ideolóxico do seu autor, aínda que sexa de xeito inconsciente. Un sistema de valores que acaba salpicando cada páxina que lemos.

Acaso non percibimos isto no “Resistencia” (Xerais, 2002) de Rosa Aneiros? E se imos a obras referentes como a “Democracia en América” de Tocqueville, non somos capaces de ver as súas eivas, cando só dedica un “breve comentario” a unha cuestión transcendental, como o mercado de escravos – capital fundador da revolución industrial inglesa – no desenvolvemento dos EEUU?

Ás veces, tan importante é o que se escribe, como se escribe e o que omitimos. Lectura crítica, para ser libres. Porque incluso os libros “para entreter” transmiten valores. Pero, non fagan caso destas “letras de cambio”. Para a semana pasen pola feira do libro de Ferrol. Xa saben que o peor que pode pasar é que as follas dos libros non teñan as marcas dos nosos dedos. Aínda que sexa por aquelo que dicía Manuel Rivas de que “os libros arden mal”.

https://www.diariodeferrol.com/articulo/opinion/vai-libros-4786908

Ulises e Cunqueiro

Son dos que gusta visitar librarías e teño unha predilección polas de vello. Son feliz perdido entre libros e merco – como é previsible – máis do que son capaz de ler. Pero, tamén é un xeito de vivir, de entender a vida.

A semana pasada estiven na Libraría Pessoa, preto de Amboaxe. Cando saía, a vista fóiseme a un exemplar de Cunqueiro. Unha primeira edición das Mocedades de Ulises (Argos, 1960), que xa forma parte da miña biblioteca persoal. Non puiden evitalo.


O propio Cunqueiro di que este libro non é unha novela, senón máis ben parte de ensoños e asombros dunha longa aprendizaxe, o oficio dun mesmo. Recuperar Ítaca e a eterna nostalxia, así como a outra creación do mundo.


Nisto foi sempre coherente Cunqueiro. Máis, para quen tivo que sobrevivir nos tempos convulsos da Guerra Civil e na longa noite da ditadura, como os seus amigos ferroláns Torrente Ballester e Ricardo Carvalho Calero, que compartiron militancia con el no Partido Galeguista.


Cunqueiro foi membro da Real Academia Galega en 1961 a proposta de Otero Pedrayo, García Sabell e de Carvalho Calero. Premio Nadal en 1968. E foi Gabriel García Márquez quen pedía para o primeiro o Premio Nobel de Literatura. Xuntos estiveron en Barcelona, onde o nobel colombiano reivindicaba a súa ascendencia galega. Dicía o Gabo que o realismo máxico da súa obra bebía das fontes de Álvaro Cunqueiro e doutros grandes da literatura feita en Galicia.

https://www.diariodeferrol.com/articulo/opinion/ulises-e-cunqueiro-4703602

Un país peculiar

A verdade que somos un país peculiar. Os grandes estudios sobre a historia de Galicia non se dan tanto nas institucións oficiais universitarias, senón que veñen de fóra dos seus muros. Seguramente, produto desa uniformidade que pretende seguir a xustificar unha historiografía oficial que nega a pluralidade lingüística e cultural e, polo tanto, nacional de España.

Hai dúas décadas Camilo Nogueira levantaba unha enorme polémica co seu ensaio “A memoria da nación. O reino de Gallaecia” (Xerais, 2001). Agora teño nas mans a xa cuarta edición do “Tomo 1: a relevancia do reino galego medieval. Unha etapa estelar e conflitiva de Galiza” do ferrolán Francisco Rodríguez (AS-PG, 2022), que abonda sobre o reino galego, primeira entidade política cristiá territorial en contraste coa España islámica da Idade Media do século XIV. Así recoñecida polas fontes diplomáticas árabes, carolinxias, francas e vaticanas do momento.

A estas alturas da vida a historia ten que afundir as súas raíces na verdade histórica. O país e o conxunto do estado están maduros para rachar coas lecturas interesadas, que imposibilitan o poder entender a nosa realidade actual. Aínda que só sexa por aquelo de que a verdade fainos libres.

https://www.diariodeferrol.com/articulo/opinion/pais-peculiar-4523752