Durante dúas semanas estivo a película documental de Julio Medem nas salas dos Multicines Galicia, o cal é de agradecer, xa que non é unha película comercial, e se non abondara coa falta de promoción, neste caso ten tamén o veto da Ministra Pilar del Castillo.
Este documental a través de setenta entrevistas achéganos dunha forma seria e sen maniqueísmo á violencia política que se vive en Euskadi e Navarra. Comprender a situación do que está a acontecer nestes territorios é hoxe case imposible ante o control político que o Goberno e os seus amigos exercen sobre os medios de comunicación de ámbito estatal.
Empeza o director dedicando a película a todos os vascos, os presentes e aos ausentes. Botando en falta a aqueles que non quixeron participar.
Esta é unha radiografía do País Vasco actual desde a diversidade. Medem dálle a palabra a todos os que participan da vida social e política de Euskadi. Queda fóra ETA e por decisión propia o PP; aínda que de xeito indirecto si están representados a través do secretario xeral do PP Navarro (UPN), e por familiares de concelleiros asasinados pola súa militancia no mesmo.
Pero, é ben certo que o PP e a súa política impregnan todo o tempo a cinta. Non en vano, unha parte da solución tamén está en que as súas posturas involucionistas sexan aparcadas. A derrota policial de ETA mitigará a dor das víctimas e evitará novos atentados, pero non vai soluciona-lo conflicto. Probablemente, a súa desaparición traerá consigo o reforzamento do PNV como casa común do nacionalismo vasco.
A situación de Euskadi afunde as súas raíces na violación que o pobo vasco tivo por parte do franquismo, e aínda que unha parte do nacionalismo vasco vexa a ETA con certa ambivalencia, o certo é que é fiel fillo do seu pai “biolóxico” o Xeneral Franco.
Este é un documental que invita á reflexión e ao diálogo entre as forzas sociais e políticas de Euskadi. Da necesidade que xuntos teñen de elaborar un novo concepto de cidadanía, onde a ninguén se lle pida un certificado de orixe. De respecto e tolerancia, para unha convivencia pacífica. Polo reencontro entre nacionalistas e non nacionalistas. Evidentemente, a base é un acordo dos socialistas co PNV. Mais cada un necesita mudar actuais comportamentos.
Pero, pasa iso é necesario, como di o subtítulo que a pel loite contra a pedra. Esa pel é o pobo vasco, que necesita arranca-la enorme pedra que bloquea o diálogo e degrada a convivencia.
Así mesmo, Medem dá unha lección de cómo hai que facer documentais. As entrevistas están mesturadas coas paisaxes da terra vasca, con referencias a documentais de Orson Welles, aos pelotaris, a imaxes recentes da historia vasca, e sobre todo a música tradicional de Euskadi. Cancións que debullan a necesidade dunha Euskadi en paz e para todos. Cancións que enchen a alma de esperanza.